Mùa thu vàng

Điều đặc biệt trong "Mùa thu vàng" của Levitan

(Tranh gốc của Levitan)

Cái lạ là có người không hiểu tại sao lại cứ cho rằng sao chép tranh là điều rất dễ làm. Có lẽ là họ chưa bao giờ vẽ nên cứ nghĩ điều đó chỉ như là chụp ảnh, chỉ cần đưa máy lên bấm "tách" 1 cái là xong! Thực ra chép tranh cũng giống như giải toán, để giải 1 bài toán càng khó thì đòi hỏi học sinh càng phải giỏi. Bức tranh đẹp thì cũng như bài toán khó vì họa sĩ tạo ra nó chắc chắn phải là người rẩt giỏi, nghĩa là có trinh độ, kỹ thuật hội họa cao. Người muốn chép (copy) tranh ít nhất phải nhìn ra những chi tiết ấy và tự lượng sức mình xem có khả năng nhắc lại được những kỹ thuật đó của họa sĩ hay không thì may ra mới dám thử và hy vọng thành công được. Điều đó giải nghĩa cho hiện tượng tại sao ở các phòng tranh Việt nam ta thường thấy nhiều bức tranh sao chép rất vụng về, không sắc nét. Nguyên nhân chính ở đây có lẽ là do các họa sĩ chép tranh đó đã chưa đạt đến tầm kỹ thuật đòi hỏi, cho nên họ không đủ sức lột tả được cái hồn của bức tranh.
Nhưng kể cả nếu có trình độ cao thì cũng chưa chắc đã chép tranh được. Có câu chuyện một họa sĩ nổi tiếng lúc dạy học trò nhìn thấy anh này đang vẽ 1 trái táo bèn nảy ra ý định thử vẽ theo xem sao. Học trò làm gì thì ông ta nhắc lại y như vậy nhưng kết quả cuối cùng là 2 trái táo không hoàn toàn giống nhau. Tại sao? Bởi vì cũng như lúc viết chữ mỗi chúng ta đều có cách đưa bút hoàn toàn khác nhau, rất đặc trưng cho từng người một. Chính vì lẽ đó ta không thể nào làm giả chữ viết người khác. Vẽ cũng như vậy, mỗi người đều có bút pháp rất khác nhau nên khó lòng mà bắt chước.
Vì lý do đó có những bức tranh gần như không thể nào mà sao chép (copy) được. Có lẽ "Mùa thu vàng" của Levitan là một trong số đó. Bởi nếu chỉ nhìn thoáng qua thì chắc là ai cũng thấy nó bình thường như mọi bức tranh khác. Nhưng nếu nhìn kỹ thì hóa ra không phải, vì nó được vẽ không phải hoàn toàn bằng bút cọ. Levitan lúc vẽ nó đã dùng bay (một dụng cụ để trộn màu, trông giống như cái đồ nghề của thợ nề, nhưng nhỏ hơn), ông còn dùng dùng que gạt và thậm chí dùng cả ngón tay. Tất cả những thứ đó cùng với độ sệt, đậm đặc, trơn trượt khác nhau của kiểu màu pha theo phong cách Levitan, cộng với sự gồ ghề không đồng đều của vải bố thời đó và sự ngẫu hứng của họa sĩ đã tạo nên những mảng màu có hình dáng, đường nét, độ bóng, độ mượt, sự pha trộn màu... rất ngẫu nhiên, khó lòng mà bắt chước, tái tạo lại được. Sự có một không hai ấy cũng là một trong những lý do đã làm nên sự nổi tiếng của "Mùa thu vàng". Tất cả các bản chép sau này thực ra chỉ được xem là các bức vẽ lại, mô phỏng theo bức tranh này chứ không thể nào được đánh giá là bản copy đúng nghĩa được.